Zzp-bescherming: naar ZZR en ZMR?
Zelfstandigen met en zonder bescherming van de overheid
In de verte had ik er wel iets over meegekregen, maar me er nog niet echt in verdiept eerlijk gezegd: de zzp-wet van Koolmees. Nou ja, de zzp-wet die er niet komen gaat bedoel ik dan - maar dat weten we pas sinds gisteren.
Toch geen minimumtarief voor zzp'ers
Nu ik de kop 'Toch geen minimumtarief voor zzp'ers' lees is het eerste wat ik denk: nee, natúúrlijk niet. Het was wel een serieus plan van minister Koolmees. Hij wilde een wet waarin een minimum uurtarief van 16 euro zou worden vastgelegd voor zzp'ers. Dat wetsvoorstel trekt hij nu toch maar in: de conclusie is dat er teveel haken en ogen aan zitten. Verstandig besluit, zou ik zeggen.
Koolmees noemt het ‘teleurstellend’ dat na twee jaar voorbereiding de handdoek in de ring wordt gegooid. De reacties die binnenkwamen op het voorstel hebben hem echter van gedachten doen veranderen. De administratieve last waar zelfstandigen en hun opdrachtgevers mee zouden worden opgezadeld, bleken erg hoog, terwijl tegelijkertijd twijfel ontstond of met het minimumtarief het doel zou worden bereikt om zzp’ers aan de onderkant van de arbeidsmarkt daadwerkelijk meer bescherming te bieden.
Niet elke zzp'er werkt op uurtarief
Ik snap sowieso niet hoe hij het voor ogen had... aangezien lang niet elke zzp'er op uurtarief werkt. Zelf ben ik zzp'er. Deels werk ik op uurtarief, deels ook niet. Mijn werk voor Go-Kids wordt niet per uur betaald: daarvoor moet ik betalende klanten werven en vervolgens voor hen doen wat ik beloofd heb. Volledig los van de uren die ik daarvoor nodig heb.
Wat is een zzp'er? Ondernemer!
Toch ben ik zzp'er. Want ik ben zelfstandige en ik heb geen personeel - dat maakt me een zelfstandige zonder personeel, zzp'er. Of ben je als je niet op uurtarief automatisch geen zzp'er?
Wat ben je dan? Ondernemer... maar dat zou elke zzp'er moeten zijn, ondernemer. Je hebt immers een eigen business te runnen, je bent zelfstandig en kunt niet leunen op de zekerheid van een werkgever.
Teveel zzp'ers zijn geen ondernemer
Daar zit denk ik de crux van de hele discussie rondom zzp'ers. Ze zijn wel zelfstandig en hebben geen zekerheid van inkomen, maar veel van hen gedragen zich niet als ondernemer. Voelen zich misschien ook helemaal geen ondernemer. En willen dat in veel gevallen wellicht ook niet zijn, al dan niet vrijwillig zijn ze in die positie beland.
Vrijwillig zzp'er
Wie vrijwillig voor de rol van zzp'er heeft gekozen zag daarin waarschijnlijk een kans. Mooie uurtarieven rekenen voor hetzelfde werk als in loondienst, dat is toch top? Je houdt dan veel meer over aan dezelfde arbeid: ideaal!
De risico's die je neemt door de zekerheid van het dienstverband achter je te laten zag je daarbij over het hoofd. Het risico dat je ziek wordt en niet kunt werken... maar een arbeidsongeschiktheidsverzekering is te duur. Het risico dat je werk door één of andere oorzaak wegvalt en daarmee je inkomsten... moet ik corona noemen?... maar dan springt de overheid wel in.
De motivatie van de vrijwillig zzp'er hoeft trouwens niet in geld te zitten. Het kan ook om vrijheid gaan, en flexibiliteit. Het gevoel zelf te beslissen wat je wanneer doet. Terwijl je daar misschien wel minder mee verdient dan in loondienst, maar dat is het je waard.
Onvrijwillig zzp'er
Dan heb je ook een groep zzp'ers die niet specifiek vrijwillig voor die rol heeft gekozen. Je oefent een vak uit waarin je eigenlijk niet anders kan. Artiesten bijvoorbeeld, die zijn niet vaak in loondienst.
Of je kunt met geen mogelijkheid een baan vinden met het werk dat je graag wilt doen en sprokkelt daarom je inkomsten maar bij elkaar met losse klussen. Niet omdat je ook maar enigszins ondernemer bent of wilt zijn. Ook niet omdat je gaat voor de hoge uurtarieven.
De onvrijwillige zzp'er moet alleen dezelfde ondernemersstappen zetten als de vrijwillige. Pensioen opbouwen, buffer vormen, geld apart zetten voor belastingen. Tenzij het inkomen uit die losse klussen zo mager is dat er van die dingen geen sprake kan zijn.
Zzp'er maar geen ondernemer
Voor de fiscus is een zzp'er - als die maar genoeg uren aan het werk is - ondernemer. Je kunt daardoor gebruik maken van een aantal belastingvoordelen, heel prettig. Ondertussen heb je alleen ook een aantal extra financiële verantwoordelijkheden in vergelijking met een werknemer. Dan doel ik niet op het doen van je boekhouding maar op de geldstromen:
- Een buffer vormen voor slechtere tijden:
* Als er geen werk is - want je hebt geen recht op een WW-uitkering
* Als je ziek wordt - want je hebt geen recht op een WIA-uitkering bij arbeidsongeschiktheid. Kun je verzekeren, maar een arbeidsongeschiktheidsverzekering is duur! - Geld apart zetten voor het betalen van je belastingen.
- Zelf zorgen voor je pensioenopbouw.
Er zijn genoeg zzp'ers die dat allemaal niet doen. Terwijl dat óók bij ondernemerschap hoort.
Moeten zzp'ers beschermd worden?
Ik snap de gedachte van Koolmees wel hoor, dat er een groep zzp'ers is die beschermd moet worden. Beschermd tegen uitbuiting door opdrachtgevers en beschermd tegen zichzelf.
Daar komt dat idee van het minimumtarief vandaan, tuurlijk. Net als het idee van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. En een pensioenregeling voor zzp'ers. Zullen we er ook meteen een opdrachtsloosheidsverzekering bij doen? En een belastingspaarfonds?
Twee groepen maken
Misschien is het allemaal voor de groep onvrijwillige zzp'ers helemaal niet zo'n gek idee hoor. Voor mezelf krijg ik er de kriebels van. Misschien is het goed om een splitsing te maken onder de zzp'ers:
- Een groep die bescherming wil en nodig heeft - en
- Een groep die dat níet wil en nodig heeft.
Met twee verschillende benamingen, zodat het maar duidelijk is. Waarbij de eerste groep verplicht premies betaalt voor de bescherming en zekerheid. En de ondernemers in de tweede groep natuurlijk wel echt heel bewust de risico's nemen en daar ook voor opdraaien als het leven niet zo loopt als ze gedacht hadden.
ZZR - zelfstandige zonder risico en ZMR - zelfstandige met risico... of zoiets. Misschien dat iets dergelijks allang is voorgesteld hoor, geen idee - ik verzin het ter plekke. Maar zou wel wat in kunnen zitten. Toch?
