Kinderopvang: gratis, natura, restitutie of toeslagen?
Overheidsvraagstukken over verzachting van kosten
Daar is het weer eens: het idee van gratis kinderopvang. De meningen lopen uiteen. Gaat het niet uiteindelijk om de basisvraag op welke de overheid moet omgaan met de verzachting van kosten voor burgers?
Gratis kinderopvang in formatiegesprekken
Zo'n half jaar geleden liet ik mijn gedachten er ook al eens over gaan: Gratis kinderopvang of toeslag voor alle ouders? - toen was er een advies van de Sociaal Economische Raad (SER) over dit onderwerp. Door de rondslingerende documenten van Gert-Jan Segers in de trein is duidelijk geworden dat het concreet op tafel ligt bij de kabinetsformatie. Een formatie die trouwens wel erg lang duurt inmiddels, komt er ooit een regeerakkoord of moeten we straks toch opnieuw naar de stembus? Maar dat terzijde.
"Kinderopvang voor veel mensen gratis"
Er wordt dus over gepraat, in de documenten stond kennelijk: "Er wordt toegewerkt naar een situatie waarbij kinderopvang voor veel mensen gratis wordt en de kinderopvangtoeslag afgeschaft of hervormd kan worden." Nogal wazig, want 'veel mensen' is niet hetzelfde als iedereen. Ik ben bijzonder benieuwd of het verder terug gaat komen in een regeerakkoord en in concrete actie.
Personeelstekort in de kinderopvang
Het eerste waar ik aan denk is het personeelstekort in de kinderopvang. Dat heb ik behoorlijk op mijn netvlies omdat ik ergens in m'n achterhoofd overweeg om te kijken of ik daar wil gaan werken. Mijn jongens zijn pubers en ik mis het omgaan met jonge kinderen. De Sinterklaas-magie bijvoorbeeld. Spelen, liedjes zingen, troosten, babbelen, knuffelen, knutselen, bijsturen, helpen en opvoeden. Ik mis het, en dan denk ik: misschien moet ik die stap zetten? Niet voor een full-time baan, voor een deel van m'n week. Dus surf ik weleens wat rond en dan krijg je vervolgens talloze advertenties in je Facebook-tijdlijn van opvangorganisaties die personeel zoeken. Zo werkt dat immers op internet.
Gratis niet goed voor kwaliteit
Als ik zie hoe groot het personeelstekort nu al is lijkt het me onhaalbaar om kinderopvang gratis te maken. Dan is er véél meer opvang nodig en dat kunnen de organisaties natuurlijk nooit aan. Of ze moeten mensen zonder pedagogische opleiding (zoals ikzelf) massaal inschakelen - met ongetwijfeld behoorlijke gevolgen voor de kwaliteit van de opvang.
Link naar basisinkomen
Maar goed, hier op HomeFinance gaat het over geld. Als ik aan 'gratis kinderopvang' denk leg ik direct de link naar het idee voor een basisinkomen. Is dat gek? Het is natuurlijk niet hetzelfde. Een universeel basisinkomen zou voor iedereen zijn, gratis kinderopvang is alleen ten behoeve van ouders. Of beter gezegd: ten behoeve van kinderen.
Kinderen zijn wel de toekomst
Ik begrijp helemaal dat mensen zonder kinderen zich afvragen waarom zij via de belastingen zouden moeten bijdragen aan de opvang van kinderen van anderen. Aan de andere kant zijn die kinderen wel de toekomst. Als zij zich beter ontwikkelen doordat ze een paar dagen per week naar de opvang gaan hebben we daar later allemaal profijt van. Oók als je zelf geen kinderen hebt.
Gratis, natura of restitutie
Met een basisinkomen geef je iedereen concreet een geldbedrag, met gratis kinderopvang geef je opvang zonder kosten. Of op restitutiebasis... waardoor ik direct weer moet denken aan zorg en zorgverzekeringen. Je weet wel, het verschil tussen naturapolissen en restitutie verzekeringen. En werk je dan met een eigen bijdragen of eigen risico?
Eigen bijdrage, eigen risico en inkomensverschillen
Interessante vragen als het gaat om voorzieningen vanuit de overheid: wat moet je 'gratis' geven, waar werk je met een eigen bijdrage of een eigen risico, en hoe ga je om met de inkomensverschillen - waardoor de kosten van basiszaken (huur, zorgpremie, kinderopvang, misschien straks de energierekening...) voor de één veel zwaarder wegen dan voor de ander? Dat wordt nu opgelost met toeslagen, en we kennen allemaal de problemen rondom de kinderopvangtoeslag.
Ik heb de wijsheid niet in pacht over wat de overheid moet doen met dit soort vraagstukken. Als ik die wijsheid wel had zou ik iets in de politiek moeten gaan doen, en dat is nog nooit een overweging voor mij geweest. Dan dus eerder iets in de kinderopvang, of die nou gratis wordt of niet.
