Inflatie en lonen - wat kun je doen?
Stakingen, looneisen, graaiflatie en loon-prijsspiraal
Het nieuws staat bol van de berichten over looneisen, stakingen, inflatie, graaiflatie en het risico op een loon-prijsspiraal. Heb jij daar als consument wel invloed op?
Stakingen voor hogere lonen
Stakingen, ze zijn aan de orde van de dag. Buschauffeurs, vuilnismannen, distributiemedewerkers van Albert Heijn, zelfs het personeel van de FNV zelf besloten tot staken. Het zullen niet de laatste stakingen zijn ben ik bang. Iedereen wil een forse loonsverhoging, want de inflatie van het afgelopen jaar hakt er flink in.
Hogere lonen zorgen voor meer inflatie
Ondertussen waarschuwt Klaas Knot - de president van De Nederlandsche Bank (DNB) dat de lonen niet teveel moeten stijgen - daardoor zouden de prijzen immers nog veel meer kunnen gaan stijgen. Want tja: als bedrijven fors meer loon moeten gaan uitbetalen zal dat doorwerken in de prijzen van hun producten. Een verder stijgende inflatie dus.
Loon-prijsspiraal ligt op de loer
Een loon-prijsspiraal noemen ze dat. Het is superlogisch: als de lonen stijgen verhogen bedrijven hun prijzen. Uiteindelijk betaalt de consument de prijs en stijgt de inflatie. Of blijft de inflatie langer hoog dan bij een gematigde loonstijging.
Verschillende meningen
Of dat ook zo is, dat de prijzen verder omhoog gaan bij grote loonstijgingen? De één zegt van niet, de ander zegt van wel. Het is maar net wat de economische visie en het eigen belang is. De vakbonden vinden dat er ruimte is voor 10% hogere lonen. Dat het ook fair is, zeker in sectoren waar de lonen de afgelopen jaren zijn achtergebleven. Knot ziet graag dat de loonstijgingen beperkt blijven tot 5 à 7 procent.
Hogere prijzen door graaiflatie?
De enorme prijsstijgingen waar we de laatste tijd tegenaan lopen komen volgens diverse bronnen deels door 'graaiflatie'. Sommige prijzen zijn veel sterker gestegen dan te verklaren is uit de gestegen kosten van bedrijven. Die verhogen hun marge en maken grotere winsten. Of je dat graaiflatie moet noemen of niet, daar kun je over discussiëren. Ook dat is weer een kwestie van economische visie, het is maar net waar je naar kijkt.
Interessante tijd voor economen
Het is een interessante tijd voor economen. Wat gebeurt er nu eigenlijk, en wat moet er gebeuren om de boel onder controle te houden? Ik ben geen econoom. Gevoelsmatig ben ik op de hand van Klaas Knot: verhoog die lonen nou niet teveel.
Excuus voor prijsverhogingen
Grote loonstijgingen zullen bedrijven alleen maar aanzetten tot het verder verhogen van de prijzen. Daarmee hebben ze immers een nieuw excuus. Na de hoge energieprijzen zijn dan nu de gestegen loonkosten de motivatie.
Bedrijven bepalen prijzen
Het doorberekenen van kosten door bedrijven is naar mijn idee niet tegen te houden. We hebben een vrije economie, bedrijven mogen zelf weten wat ze voor hun producten vragen. Het is aan de klanten om te beslissen of ze die prijs er wel of niet voor willen betalen.
Macht van de consument
Daarmee kom ik dan weer bij de macht van de consument: als we de prijsverhogingen onacceptabel vinden moeten we de producten niet kopen. Of minder. Maar dat doen we niet. In plaats daarvan eisen we hogere lonen en uitkeringen, zodat de inflatie gecompenseerd wordt. Vanuit de eigen portemonnee gezien heel logisch, in economisch opzicht risicovol.
ECB vecht tegen inflatie
De Europese Centrale Bank (ECB) verhoogt de rente steeds verder om de hoge inflatie te bestrijden. Vorige week nog maar eens 0,25% erbij. Het idee daarachter: als lenen duurder wordt gaan bedrijven en consumenten minder geld uitgeven, de economie wordt erdoor afgekoeld. Dat lijkt wel te werken. Alleen wordt die inflatiebeheersing in de wielen gereden als de lonen teveel omhoog gaan. Zoals Knot het zegt:
"Als de centrale bank geen hulp krijgt van werkgevers, werknemers en overheid om de inflatie te beheersen, dan zal de rente verhoogd moeten worden, waarmee we alle vormen van besteding afremmen."
Wat kun jij doen?
Wat kun je hier nou mee als consument? Het zijn allemaal ontwikkelingen waar jij persoonlijk niet veel aan kunt doen. Een hoger loon is voor jouw eigen portemonnee gewoon prettig, simpel. Want die hogere prijzen, daar heb jij geen directe invloed op - en je moet ze wel betalen.
Jouw persoonlijke inflatie
Ik zou zeggen: kijk naar jouw persoonlijke inflatie. Geef je op dit moment veel meer uit aan dezelfde zaken als een jaar geleden? Probeer dan eens om andere keuzes te maken, zodat die uitgaven binnen de perken blijven. Kijk kritisch naar waar jij je geld aan uitgeeft en waar het wel wat minder kan.
Besparen op je uitgaven
Geld besparen dus, ook al is je inkomen niet omlaag gegaan. Op die manier kun je uitkomen met een kleinere loonstijging, zijn die enorme looneisen niet nodig. En wie weet, zorgen onze keuzes er ook nog voor dat bedrijven tegen de grenzen aanlopen van hoe sterk ze hun prijzen kunnen verhogen. Zo kan de inflatie beter beheerst worden.
