Basisinkomen: armoede, charme en illusie
Een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen in Nederland?
Het is alweer een tijd geleden dat ik het hier over het basisinkomen heb gehad. De publiciteit over het onderwerp is wat vervaagd en daarmee mijn aandacht ervoor ook. Tot ik vanmorgen dit artikel zag op Telegraaf.nl: 'Basisinkomen zorgt voor meer armoede'.
Gecharmeerd van basisinkomen
Zo'n kop triggert me dan direct weer. Ik ben namelijk best gecharmeerd van het idee van een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen. Niet zo zeer voor mezelf, vooral voor mensen die het niet lukt om zelf in een toereikend inkomen te voorzien. Hoe mooi zou het zijn als zij zonder regels en voorwaarden gewoon een basisbedrag krijgen om van te leven? Het onvoorwaardelijke houdt dan in dat jij en ik het ook krijgen, ook al verdienen we wel zelf ons inkomen. Prima, dan hebben mensen die werken dus meer te besteden. Mooi toch?
Luie mensen in Nederland
Je kunt enorm lang discussiëren over het basisinkomen. Zo schreef Peter in een reactie op een eerder blog van mij in 2016: '...er zijn ook heel veel luie mensen in Nederland die liever helemaal niets doen! En die zijn heel blij als ze maandelijks hun centjes krijgen! Bovendien gaan zeker meer mensen lekker van deze uitkering genieten en intussen gewoon zwart werken. Geen goed idee!' En ja, dat kan. De vraag is of er niet al heel veel mensen zijn die niet werken terwijl ze dat wel zouden kunnen. Of die niet eerder geneigd zouden zijn iets nuttigs te doen als ze zich verzekerd weten van een basisinkomen...
Meer mensen arm bij een basisinkomen
Dan terug naar dat Telegraaf-artikel. Er wordt kennelijk vandaag een onderzoek gepresenteerd waaruit blijkt dat een basisinkomen in Nederland alleen maar zou zorgen voor meer armoede. Er staat: 'Als middel om armoede te bestrijden werkt het averechts: er worden meer mensen arm dan dat er uit armoede ontsnappen.'
Goed sociaal stelsel
Dat klinkt niet onlogisch: we hebben immers een erg goed sociaal stelsel. Daarmee hebben de meeste mensen een inkomen dat waarschijnlijk wel boven zo'n basisinkomen ligt. Alleen staat dat stelsel wel bol van de regels en voorwaarden die veel gedoe geven voor zowel de overheid als de mensen met een uitkering.
Basisinkomen als middel om armoede te bestrijden?
De vraag is dan ook of je een basisinkomen moet zien als een middel om armoede te bestrijden. Naar mijn idee gaat het daar niet om. Niet dat het de bedoeling is om de armoede te vergroten, dat natuurlijk ook weer niet. Het ligt ook maar aan de definitie van armoede. Als je er vanuit gaat dat veel mensen alleen zouden gaan leven van het basis inkomen - dat natuurlijk geen vetpot zal zijn... dan worden er inderdaad meer mensen arm. Tenminste, volgens de algemene definitie. Want het kan ook zomaar dat als iemand tevreden is met wat hij heeft - hij voor de definitie arm is maar zich helemaal niet zo voelt.
Extra inkomen vergaren zonder druk
Ik denk bovendien dat de meeste mensen wel binnen hun vermogen extra inkomen zullen gaan vergaren als er een basisinkomen is. De druk is er dan wel af omdat er een basis is. Ze kunnen gaan doen waar ze goed in zijn of wat ze leuk vinden en daar een aanvulling op hun basisinkomen mee verdienen. Zonder straf of korting of formulieren of wat dan ook, omdat het basisinkomen onvoorwaardelijk is.
Illusie
Noem me een idealist, maar ik denk dat mensen dan gelukkiger zijn. En daardoor gezonder. Kortom: ik ben nog steeds gecharmeerd van het idee van een basisinkomen. Tegelijk heb ik niet de illusie dat het er ooit zal komen...
