Wat is een mantelzorgwoning?
Een mantelzorgwoning is een kleine, zelfstandige woonruimte op het erf van de hoofdwoning, bedoeld om mantelzorg te verlenen of te ontvangen. De unit heeft doorgaans een eigen entree, slaapkamer, badkamer en keuken zodat privacy en nabijheid samengaan. In de praktijk varieert dit van een prefab chalet in de tuin tot een aanbouw of verbouwde garage.
Regels voor plaatsing
In veel gevallen kan een mantelzorgwoning vergunningsvrij geplaatst worden, mits deze op hetzelfde perceel staat als de hoofdwoning, daadwerkelijk voor mantelzorg wordt gebruikt en binnen de maximale afmetingen en plaatsingsregels blijft. Vergunningsvrij is niet regelvrij: bouw- en veiligheidseisen blijven gelden en gemeenten kunnen aanvullende voorwaarden stellen. Na afloop van de mantelzorg mag de unit niet langer als zelfstandige woonruimte functioneren; vaak moeten keuken en douche worden verwijderd of moet de functie worden aangepast. In beschermde gebieden of bij monumenten is doorgaans wel een vergunning nodig.
Hypotheekmogelijkheden
De meest gekozen route is het verhogen van de bestaande hypotheek op de hoofdwoning of het afsluiten van een tweede hypotheek, mits er voldoende overwaarde en leencapaciteit is. Sommige geldverstrekkers bieden specifieke constructies voor mantelzorg- of kangoeroewoningen, maar daarbij gelden strikte voorwaarden, zoals maximaal twee huishoudens op het perceel en een eerstegraads familierelatie. Renteaftrek is in principe alleen mogelijk als de lening ziet op de eigen hoofdwoning van de leningnemer; bij financiering van een unit voor een familielid is renteaftrek doorgaans niet aan de orde.
Wat willen banken zien?
Banken verlangen toestemming van de huidige hypotheekverstrekker voordat er gebouwd wordt, omdat het onderpand en het risicoprofiel wijzigen. Vaak wordt een ontruimingsverklaring gevraagd zodat extra bewoners bij calamiteiten het perceel kunnen verlaten. Een realistische taxatie van het waarde-effect is cruciaal; tijdelijke of verplaatsbare units tellen minder mee dan permanente bouw op fundering. Juridische duidelijkheid is essentieel, bijvoorbeeld via een recht van opstal als ouders betalen voor een unit op grond van de kinderen.
Alternatieven voor hypotheek
Als een hypotheek niet past, komen andere opties in beeld. Een persoonlijke lening is snel en zonder taxatie, maar heeft een hogere rente en kortere looptijd. Overwaarde verzilveren via een tweede hypotheek of verzilverhypotheek kan maandlasten beperken, maar vergroot de totale schuld. Gemeentelijke leningen voor levensloopbestendig wonen zijn soms beschikbaar; voorwaarden verschillen per gemeente. Eigen middelen of familiehulp zijn vaak de meest directe oplossing, maar leg afspraken goed vast om fiscale verrassingen te voorkomen.
Fiscale en financiële aandachtspunten
Voor toeslagen geldt dat ouders en volwassen kinderen niet automatisch als toeslagpartners worden aangemerkt voor onder meer zorgtoeslag en kinderopvangtoeslag; voor huurtoeslag telt een medebewoner nog wel mee. Een apart huisnummer kan administratieve scheiding bieden, maar leidt tot extra lokale heffingen. Tijdelijke, vergunningsvrij geplaatste mantelzorgwoningen tellen vaak niet mee in de WOZ-waarde van de hoofdwoning; een vaste aanbouw kan deze waarde wel verhogen. Betaalt een ouder voor een unit op grond van het kind, dan kan natrekking tot een schenking leiden; een notarieel recht van opstal voorkomt dat doorgaans. Leg ook vast wat er gebeurt bij overlijden, zodat eigendom en gebruik rechtenzeker zijn.
Bouwkundig en verzekering
De unit moet voldoen aan bouw- en veiligheidseisen op het gebied van constructie, brandveiligheid, ventilatie en isolatie. Professionele aansluitingen voor elektra, water en riool zijn noodzakelijk. Een fundering verhoogt de duurzaamheid, het wooncomfort en de financieringsacceptatie. Denk aan toegankelijkheid (drempelloos, brede deuren, veilige badkamer) en stem opstal- en inboedelverzekeringen tijdig af op de nieuwe situatie en adressering.
Praktische aandachtspunten
Begin bij de gemeente met een vergunningscheck en afstemming van randvoorwaarden. Betrek een notaris en fiscalist vroegtijdig voor eigendom, opstal en fiscale effecten. Informeer de huidige hypotheekbank en bespreek het dossier met tekeningen, begroting en waar mogelijk een taxatie. Maak binnen de familie duidelijke afspraken over betaling, gebruik en de toekomst van de unit: herbestemmen, verwijderen of verkopen zodra de mantelzorg eindigt. Zo voorkomt u verrassingen en blijft het traject beheersbaar.
Een mantelzorgwoning is haalbaar en financieel te organiseren, maar vraagt maatwerk in financiering, strakke juridische inrichting en naleving van regels. Wie tijdig met gemeente, bank en adviseurs schakelt, creëert een duurzame woon-zorgoplossing met minimale risico’s.
Lees meer op : Homefinance hypotheek voor Mantelzorgwoningen
